Checklist voor een betere vragenlijst
Een goede enquête maken is lastig. Onderzoekers meten (vaak zonder dat ze het weten) niet
wat zij willen meten (validiteit). Hoewel het opstellen van een goede valide vragenlijst veel
tijd en expertise vereist, kunt u de kwaliteit van uw enquête middels enkele tips vaak al
aanzienlijk verbeteren. Van alle regels waar een vragenlijst aan moet voldoen zijn een vijftal
beschreven welke vaak misgaan en gemakkelijk te verhelpen zijn. De aanbevelingen zijn
beschreven vanuit de onderstaande foutief opgestelde voorbeeldvraag.
Voorbeeld: ‘Hoe vaak bent u niet tevreden over onze producten en diensten?’
a. nooit
b. gemiddeld
c. regelmatig
d. vaak
e. zeer vaak
Aanbeveling 1
Bied bij een meerkeuzevraag altijd een uitputtende lijst met antwoorden1. Indien u niet
zeker bent of de lijst werkelijk uitputtend is (wat vaak het geval is), bied respondenten de
optie ‘anders, namelijk…’ of een soortgelijke keuze aan.
In eerste instantie lijkt de lijst met antwoorden in het voorbeeld uitputtend. Het kan echter
zijn dat een respondent geen product of dienst heeft afgenomen. In dit geval is er geen antwoord wat de
situatie van deze respondent goed weergeeft. Mogelijk zal de respondent de vraag niet
beantwoorden. Vervelender zou nog zijn wanneer de respondent dan maar een willekeurig
antwoord kiest, waardoor u een onjuiste uitkomst uit uw onderzoek krijgt.
Aanbeveling 2
Zorg ervoor dat de respondent niet eigenlijk op meerdere vragen tegelijkertijd antwoord
hoeft te geven2. In het voorbeeld weet de respondent niet of de vraag beantwoord moet
worden voor producten of diensten. Wat zou een respondent moeten antwoorden wanneer
hij tevreden is over een product, maar ontevreden over een dienst? Beter zou zijn de vraag
op te delen in meerdere vragen welke ieder één product of dienst behandelen.
Aanbeveling 3
Zorg ervoor dat vragen duidelijk zijn. In het voorbeeld is vooral de term ‘gemiddeld’ erg
onduidelijk. Wat betekent het wanneer iemand ‘gemiddeld’ vaak ontevreden is? Het zou beter zijn de respondent door middel van een getal of percentage aan te laten geven hoe vaak hij of zij niet tevreden is.
Aanbeveling 4
Zorg ervoor dat er geen dubbele ontkenningen in de vraag staan, dit leidt tot
onduidelijkheden3. Zo zou het antwoord ‘nooit’ kunnen leiden tot onduidelijkheid. Vrijwel
zeker zal een percentage van de respondenten ‘nooit’ opvatten als het nooit tevreden zijn.
Ook dit valt op te lossen door de respondent door middel van een getal of percentage te
laten invullen hoe vaak hij of zij niet tevreden is.